«Στα Κινέζικα, η λέξη «κρίση» γράφεται με δύο γράμματα. Το ένα σημαίνει κίνδυνος και το άλλο σημαίνει ευκαιρία.» Τζων Κέννεντυ.
Όταν δύο άνθρωποι αποφασίζουν να φτιάξουν ένα ζευγάρι και να πορευτούν μαζί στη ζωή, ¨συνυπογράφουν¨ άρρητα και νοητά μία κοινή συμφωνία για τους κανόνες που θα διέπουν τη σχέση τους. Αν εξαιρέσουμε αυτούς που η κοινωνική επιταγή του ¨προξενιού¨ τους επέβαλε το ζευγάρωμα, όλα τα υπόλοιπα ζευγάρια, από τα αρχικά τους ακόμα στάδια, περνούν από αυτή τη διαδικασία ορίζοντας τη θέση, τον ρόλο, τις ευθύνες και τα δικαιώματα του καθενός. Η ομοφωνία στην κατάρτιση αυτής της συμφωνίας δεν σημαίνει απαραίτητα ότι και τα δύο μέλη του ζευγαριού νιώθουν όμορφα και άνετα στη θέση που κατέχουν στο ζευγάρι τους. Παρόλα αυτά για πολλούς προσωπικούς (ανασφάλειες) και διαπροσωπικούς λόγους (αγάπη) συμβιβάζονται, καθένας σε διαφορετικό βαθμό.
Οι άνθρωποι όμως, άρα και τα ζευγάρια που αυτοί φτιάχνουν, εξελίσσονται μέσα στον χρόνο κι αποζητούν την αλλαγή. Τότε ένας από τους δύο ή και οι δυο μαζί επιδιώκουν και δοκιμάζουν να αλλάξουν αυτή την αρχική τους συμφωνία. Κι η κρίση στο ζευγάρι δεν αργεί να φανεί. Κάποιες φορές οι άνθρωποι είναι συνειδητοποιημένοι και γνωρίζουν τί θέλουν να αλλάξουν στον γάμο τους. Έτσι περνούν, μαζί με τον σύντροφό τους, τη σχέση σε ένα άλλο επίπεδο μιας πιο ευτυχισμένης συνεύρεσης. Ειλικρίνεια, σεβασμός, αγάπη, ελευθερία και γνησιότητα στην επικοινωνία εγκαθιδρύονται πιο στέρεα.
Συμβαίνει πολύ συχνά όμως οι άνθρωποι, υποκινούμενοι από εγωισμό και άλλα συμπλέγματα, να μην μιλούν για τις ανάγκες, τις επιθυμίες τους, τα παράπονα και τα ενδεχόμενα ελλείματα που υπάρχουν στη σχέση τους. Τότε η κρίση φέρνει ένταση, θυμό, αγανάκτηση, καβγάδες αλλά ίσως απόσυρση κι απάθεια εώς και απιστία. Τα θεμέλια του ζευγαριού τότε δέχονται επικίνδυνους τριγμούς και η εμπιστοσύνη, ένα βασικό συστατικό της υγιούς σχέσης, στοιχειώνει σκέψεις και συναισθήματα. Το συναισθηματικό τραύμα απομακρύνει το ζευγάρι που καλείται να θρηνήσει οριστικά την πρότερη δομή του. Η συναισθηματική απόσταση που επέρχεται τους κάνει σταδιακά να νιώθουν πια δυο άγνωστοι. Ό,τι κοινό και θετικό υπήρχε επισκιάζεται από τον θυμό, την ένταση, την απογοήτευση. Το πένθος του επερχόμενου χωρισμού πυροδοτεί αρνητικά συναισθήματα και πόνο που χρειάζεται χρόνος και χώρος να βιωθούν, ώστε το ζευγάρι να περάσει έπειτα σε μία άλλη διαδικασία επαναορισμού της κατάστασης. Η κατεύθυνση που θα έχει αυτή (επανένωση ή χωρισμός) θα εξαρτηθεί από τα αποθέματα του ζευγαριού, την αγάπη και την προσπάθεια που θα καταβάλει ο καθένας στο χτίσιμο της νέας συνύπαρξης.
Η θεραπευτική δουλειά με τα ζευγάρια που βιώνουν κρίση εστιάζεται στο να κατανοήσουν αρχικά πώς οι ίδιοι συμμετείχαν ο καθένας στη δημιουργία του σχεσιακού πλαισίου που ευνόησε αυτού του είδους τα προβλήματα. Πώς, για λόγους που συχνά σχετίζονται με την πεποίθηση που τρέφει ο καθένας για τον εαυτό του και την αξία του, σαμποτάρισαν ασυνείδητα οι ίδιοι αυτό στο οποίο είχαν επενδύσει. Με αυτόν τον τρόπο θα πάψουν οι τονισμοί του τύπου ¨η συμπεριφορά του/της συντρόφου μου φταίει για όλα¨, και τη θέση τους θα πάρει η συνειδητοποίηση του ρόλου του καθενός στη δημιουργία και τη διατήρηση του φαύλου κύκλου. Και από εκεί που οι σύντροφοι επικεντρώνονταν μόνο στην ανάγκη αλλαγής του άλλου, θα δουν ότι και η δική τους μετατόπιση έχει νόημα και σε συνδυασμό με την προσπάθεια του άλλου μπορεί να βοηθήσει να ξεφύγουν από την οδυνηρή κατάσταση που τους δυσκολεύει.
Η κρίση στη σχέση, πέραν του αρνητικού φορτίου που κουβαλά, μπορεί σε βάθος χρόνου να ιδωθεί και ως κάτι θετικό. Με δουλειά και προσπάθεια και από τους δύο μπορεί να χαρίσει στο ζευγάρι την ευκαιρία να υπάρξει έτσι όπως δεν υπήρξε ποτέ. Έτσι όπως ονειρεύονταν αλλά κανείς δεν τολμούσε να αρθρώσει. Με νέους όρους σεβασμού και αμοιβαιότητας. Πάντα υπάρχει η πιθανότητα βέβαια η κρίση να είναι η ευκαιρία οι σύντροφοι να περπατήσουν χωριστούς, μα ίσως πιο όμορφους, δρόμους. Γιατί και ένας "καλός" χωρισμός είναι συχνά προτιμότερος από έναν "κακό" γάμο.
(Πίνακας: The lovers, 1928 – Rene Magritte)
